Τα βραβεία Ικαρομένιππος ΙΙ

Ακόμα μία παράθεση από το Altfactor. Τα συγκεκριμένα τα βάζω γιατί είναι μέρος της ελληνικής επιστημονικής φαντασίας. Το μόνο που θα πώ είναι ότι συμφωνώ με τις απόψεις του Απαγορευμένου Πλανήτη.

Επειδή αρκετοί θα μάς βαρεθήκατε να εξιστορούμε τα γεγονότα με τον ενοχλητικά συγκρατημένο τρόπο μας, αιφνιδιάσαμε τον συνεργάτη και φίλο, πλέον, Γιώργο Μπούρα, που ήρθε από την Καλαμάτα για την εκδήλωση, ζητώντας του να γράψει το ρεπορτάζ για τον Ικαρομένιππο-3. Αν και χρειάστηκε να του δανείσουμε το μπλοκάκι μας για να κρατήσει σημειώσεις, ο απολογισμός της τελετήςέφτασε στα χέρια μας τάχιστα, διανθισμένος με το γνωστό, ασυγκράτητο χιούμορ του συντάκτη.

Γιώργος Μπούρας

Αυτή τη φορά η ανταπόκριση των βραβείων Ικαρομένιππος που δόθηκαν στην Αθήνα στις 17-6-98 (στην αίθουσα Λόγου και Τέχνης, στη Στοά του Βιβλίου) έρχεται από την Καλαμάτα, κάτι που όσο κι αν φαίνεται περίεργο μπορείτε να το θεωρήσετε απολύτως φυσιολογικό.

Φέτος η εκδήλωση για τα βραβεία άρχισε νωρίς (και τελείωσε ακόμα πιο νωρίς, λόγω Μουντιάλ). Αλλες εφημερίδες γράψανε για τις 8:00, άλλες για τις 8:30, κι έτσι κι εμείς για να τους μπούμε στο μάτι, όπως περίπου επισήμανε και ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής κ. Χρήστος Λάζος, αρχίσαμε στις 9:00. Αρχίζοντας, έγινε επίκληση από τον πρόεδρο να περάσουν όλοι μέσα για να αρχίσει η διαδικασία της απονομής των βραβείων και μετά να κλείσουν οι πόρτες για να μη μάς φύγει κανείς.

Δεν έλειπε κανείς από τη συγκέντρωση πέρα ίσως από την κριτική επιτροπή. Στην αρχή ήταν ένας (ο κ. Λάζος), μετά έγιναν δύο (ήρθε ο κ. Βερέττας) και τέλος τρεις (ο κ. Κουσουνέλος). Έτσι λοιπόν οι φήμες που ήθελαν την κριτική επιτροπή να είναι πενταμελής ουδόλως επαληθεύτηκαν. Αντιθέτως, εφευρέθηκαν δύο ακόμη φανταστικά πρόσωπα που υποτίθεται πως έλειπαν από την επιτροπή. Ήταν η δρ. Δόμνα Παστουρματζή και ο κ. Δημήτρης Παναγιωτάτος. Είχαν κι οι δυο τους την φαεινή ιδέα να απουσιάζουν στο εξωτερικό.

Ο κ. Λάζος παρουσίασε τους Φανταστικούς Αργοναύτες, από τους οποίους ανέβηκε στο βήμα ο Δημήτρης Καραδήμος, ο οποίος, εν μέσω διακοπών, αντεγκλήσεων και παραινέσεων από τον κ. πρόεδρο της επιτροπής, κατάφερε κάποια στιγμή να ολοκληρώσει.

Ο κ. Καραδήμος μάς ρώτησε γιατί ήμασταν εδώ δηλαδή εκεί και απάντηση φυσικά δεν έλαβε καμία αφού πολλοί από εμάς είμεθα αλλού, εις άλλα μέρη, άλλους τόπους και χρόνους και χωρικούς χωροχρόνους. Είμαστε φίλοι της ε.φ. είπε ο κ. Καραδήμος. Γιατί όμως; Γιατί μάς αρέσει η ε.φ.; Η απάντηση δόθηκε από τον ίδιο: Γιατί μάς αρέσουν τα παραμύθια. Γι' αυτό αλλά και όχι μόνο. Το βάρος της πραγματικότητας που μάς περικλείει μάς αναγκάζει να ψάχνουμε για οδούς διαφυγής και η ε.φ. κάνει ακριβώς αυτό το πράγμα. Μάς δίνει δηλαδή τρόπους διαφυγής και εξερεύνησης. Σαν Έλληνες και σαν άλλοι Ιάσονες και Οδυσσείς ψάχνουμε το άγνωστο. Μάς τραβάνε λοιπόν σαν μαγνήτες οι άγνωστες ιδέες γι' αυτό και διαβάζουμε ε.φ. Η ε.φ. δεν ταιριάζει στους επαναπαυμένους. Εμείς, υποθέτω όλοι όσοι βρισκόμασταν εκεί, είμαστε ανήσυχοι, έχουμε υπαρξιακές ανησυχίες και μάς αρέσει να ψάχνουμε για κάτι καινούριο. Είμαστε ανοιχτοί σε καινούριες ιδέες και διαβάζουμε ε.φ. με μια αναστολή στις δυσπιστίες μας. Είμαστε παιδιά είπε ο κ. Καραδήμος, και σηκώθηκα από τη θέση μου ψάχνοντας να βρω το τόπι που μου είχε πέσει στο μπαλκόνι του απέναντι. Είμαστε λοιπόν παιδιά, όχι όμως με την έννοια του ανώριμου αλλά με την έννοια του ψαξίματος, της εξερεύνησης και της ανακάλυψης-αποκάλυψης του αγνώστου. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι φέτος, όπως κάθε χρόνο σχεδόν, τα ταμεία των κινηματογράφων σπάνε από τις ταινίες ε.φ. Μας πληροφόρησε επίσης ότι εφέτος κυκλοφόρησαν και περισσότερα βιβλία ε.φ. Η επιτροπή διάβασε και τα επτά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν και χαρακτηρίστηκαν ε.φ. (π.χ. προφανώς δεν συμμετείχε το Νεκρή φύση με Βαμπίρ της Ράνιας Κατσαρέα), ενώ όσον αφορά τα διηγήματα οι Αργοναύτες προεπέλεξαν μερικά, τα οποία δόθηκαν στην επιτροπή για την τελική επιλογή.

Μετά ήρθε η αναπάντεχη ερώτηση, τι είναι καμήλα; Κι ενώ προς στιγμή φοβηθήκαμε για δάκτυλο σπόνσορα καμηλοειδών τσιγάρων, η παρεξήγηση λύθηκε με την παρακάτω εξήγηση από τον κ. Καραδήμο που έκανε την ερώτηση (Γιάννης κερνάει Γιάννης πίνει δηλαδή): καμήλα είναι ένα άλογο που συναρμολογήθηκε από επιτροπή (γράφε, Μπαμπινιώτη). Ενώ όμως, είπε με το μόνιμα πονηρό του χαμόγελο, οι επιτροπές συνήθως αποτελούνται από ξενέρωτους, αποτυχημένους υπανθρώπους που σκοπό έχουν να κρίνουν και να θάψουν τους ικανούς, αξιώτατους παρακείμενους και επάξια παρακαθήμενους του κλάδου, η επιτροπή του Ικαρομένιππου αποτελείται από προσωπικότητες του χώρου (συγγραφείς, επιμελητές, μεταφραστές, μία πανεπιστημιακή καθηγήτρια και έναν σκηνοθέτη). Καταλήγοντας ο κ. Καραδήμος ομολόγησε ότι ο Ικαρομένιππος βοηθάει σίγουρα την ε.φ. γιατί εξασφαλίζει ότι τουλάχιστον πέντε άνθρωποι θα διαβάσουν τα επιλεγμένα διηγήματα. Είναι ηθικό και όχι υλικό κίνητρο.

Μετά ήρθε η σειρά του προέδρου της Λέσχης Ιωαννίνων να ανέβει στο βήμα. Υποσχέθηκε να είναι σύντομος, είχε φέρει μόνο τρεις σελίδες να διαβάσει , όχι τριακόσιες που είχε φέρει πέρυσι και κατατρομοκράτησε τους παραβρισκόμενους, πάντα σύμφωνα με τα λεγόμενά του.

Ο κ. Νίκος μας, λοιπόν, αναφέρθηκε στα τεκταινόμενα της λέσχης Ιωαννίνων, επί τροχάδην για να μη μάς κουράσει. Έπεσε φρένο όμως από τον κ. Λάζο, όταν περάστηκε στο φλου, στα ψιλά δηλαδή, το θέμα της πρώτης ημερίδας ελληνικής ε.φ. Έτσι, για να τονιστεί η σπουδαιότητα του γεγονότος, ο κ. Νίκος ξαναανακοίνωσε την πρώτη ημερίδα ελληνικής ε.φ. που θα γίνει στα Γιάννενα με πάρα-πάρα πολλούς και καλούς ομιλητές. Οι ομιλίες θα λάβουν χώρα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας δεκαπενθήμερης εκδήλωσης που θα αρχίσει στις 31 Οκτωβρίου και θα τελειώσει στις 14 Νοεμβρίου 1988. Αμ πώς;

Αυτά μάς είπε και κάθησε. Στη συνέχεια, ο κ. Λάζος ευχαρίστησε τον κ. Καραϊωσηφόγλου (το όνομα γράφεται σχετικά εύκολα αλλά άντε να το προφέρεις μετά), που ήταν ο χορηγός για εφέτος, αντί για τον κ. Χατζηπαναγιώτου που ήταν χορηγός για τα δύο προηγούμενα χρόνια (άλλο ένα όνομα δυσκολοπρόφερτο. Μήπως επεσήμανε κανείς το γεγονός ότι τα βραβεία έχουν χορηγούς με ονόματα δυσκολοπρόφερτα; Να είναι οιωνός, να είν' κατάρα, για μήπως είναι σύμπτωση; Ρε τι ονόματα σκαρφίζονται αυτοί οι εξωγήινοι!). Ο κ. Καραϊωσηφόγλου (εκδότης του περιοδικού ASIMOV's, του NEXUS, του PC-ZONE, του EXODOS αυτά ξέρουμε) ανέβηκε στο βήμα και είπε κι εκείνος δυο λόγια, τονίζοντας ότι σήμερα η ε.φ. είναι ένα τεράστιο, παγκόσμιο ρεύμα. Ήταν μια σύντομη ομιλία, εισήγηση, παραίνεση, ευχαριστία κ.λ.π.

Αμέσως μετά ο κ. πρόεδρος αναφέρθηκε στους απόντες της επιτροπής, επεξηγώντας πού ακριβώς βρισκόταν ο καθένας και τους ήταν αδύνατο να παραστούν στην απονομή των βραβείων. Επίσης αναφέρθηκε στις παρεμβάσεις του κ. Πανώριου στα πολιτιστικά δρώμενα της πρωτεύουσας, στα πλαίσια των οποίων ο κ. Μάκης (ο Πανώριος κι όχι ο οξαποδώ ο Αρσένης) έδωσε μερικές διαλέξεις σε σχολεία της Αθήνας (τοπικά εκπαιδευτήρια ήταν ο όρος) όπου αναφέρθηκε στην ε.φ. Τέλος, αλλά όχι τελειώνοντας, ο κ. Λάζος αναφέρθηκε στην ιδέα κάποιου-κάποιας-κάποιων φοιτητών-τριών στη Γαλλία που έκαναν μια εργασία για τον Επιφάνειο Δημητριάδη και τα γνωστά Απανθίσματά του, του 1797 (βλ. ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ, τεύχος 5). Ένα άλλο αξιοπρόσεκτο γεγονός ήταν η αναφορά στο περιοδικό METAL INVADER και στον διαγωνισμό διηγημάτων ε.φ. και τρόμου που είχε κάνει με επιτυχία (βλέπε METALικές ιστορίες Φαντασίας και Τρόμου, εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ, επιμέλεια Μάκης Πανώριος). Ελπίζω του χρόνου να έχουμε αναφορά στους διαγωνισμούς ε.φ. των περιοδικών ASIMOV's και X-FILES 2000, αν καρποφορήσει κάποιος απ΄ αυτούς (καρποφόρησε ήδη των X-FILES).

Ύστερα απ' όλα αυτά ήρθε η σειρά του κ. Βερέττα ν' ανέβει στο βήμα κι εδώ άρχισαν οι στεναχώριες. Η πρώτη ερώτηση του κ. Βερέττα ήταν πού πάει η ελληνική ε.φ.; και η απάντηση που έδωσε ο ίδιος ήταν ότι μάλλον δεν πάει πουθενά! Συγκεκριμένα επικέντρωσε την ομιλία του σε τρία σημεία:

Ι. Οι Έλληνες συγγραφείς ε.φ. παραμένουν δέσμιοι των αναγνωσμάτων των ξένων συγγραφέων και, επειδή οι επιρροές τους είναι μεταφράσεις, πολύ συχνά, τα έργα τους θυμίζουν μετάφραση.

ΙΙ. Τα έργα των Ελλήνων συγγραφέων υποφέρουν από έλλειψη γνώσεων δραματουργίας, από κακή δόμηση, απουσία ή ελλιπή περιγραφή χαρακτήρων και αδύναμη πλοκή με κατάληξη την παρεμβολή προσωπικών σκέψεων και απωθημένων του συγγραφέα που καταντάει το έργο ψυχογράφημα.

ΙΙΙ. Τα κακά ελληνικά και η κακή χρήση της ελληνικής γλώσσας γενικότερα, γίνονται τροχοπέδη και εμπόδιο στη σωστή έκφραση και γενικότερη γραφή του έργου. Πρέπει να έχουμε υψηλές απαιτήσεις από τους συγγραφείς είπε ο κ. Βερέττας, ούτως ώστε το προϊόν των μόχθων μας να μην είναι του επιπέδου ενός δημοσιογράφου ή ενός τηλεσχολιαστή αλλά ανώτερο.

Το μόνο ευχάριστο στα τόσα δυσάρεστα που ανέφερε ο κ. Βερέττας ήταν ότι οι γυναίκες συγγραφείς αυξάνονται και ευχήθηκε κάποτε να φτάσουν και γιατί όχι να ξεπεράσουν τον αριθμό των ανδρών συναδέλφων τους.

Τελειώνοντας, αναφέρθηκε στον Αριστοτέλη και είπε ότι μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε σαν σύμβουλο δομής και παράδειγμα προς μίμηση, διαβάζοντας τα γραπτά του. Επίσης επεσήμανε την ύπαρξη σχολών δραματουργίας, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν εκκολαπτόμενους συγγραφείς να ξυπνήσουν, μαθαίνοντάς τους συγχρόνως πώς στήνεται ένα σενάριο, ένα διήγημα, ένα μυθιστόρημα. Υπάρχουν λοιπόν λύσεις για να καλυτερεύσουμε όλοι μας αρκεί να ψάξουμε να τις βρούμε. Πρέπει, επίσης, όλοι να έχουμε υπόψη μας ότι μεγάλη ποσότητα δεν σημαίνει και ποιότητα. Καλύτερα λιγότερα και πιο ποιοτικά!

Μετά τον κ. Βερέττα, τον λόγο πήρε ο κ. Κουσουνέλος ο οποίος, κινούμενος στο ίδιο μήκος κύματος, επικεντρώθηκε στην κακή χρήση της γλώσσας , καθώς και στο τι είναι και τι δεν είναι ε.φ. Νιώθει ο ίδιος μεγάλη απογοήτευση όταν διαβάζει απλές περιπέτειες με διαστημόπλοια και τέρατα, που κατά τα άλλα δεν δικαιολογούν τον όρο ε.φ. Για τον κ. Κουσουνέλο, ο Λουκιανός δεν έγραψε ε. φ., ούτε η Αργοναυτική εκστρατεία και η Οδύσσεια έχουν σχέση με την ε.φ. [βγάζοντας έτσι εκτός θέματος και το όνομα και τους οργανωτές των βραβείων Ικαρομένιππος]. Εκεί υπήρξε μια παρέμβαση από τον κ. Γιώργο Κατσαβό, ο οποίος, εκφράζοντας μεγάλο μέρος του ακροατηρίου είπε δύο πολύ σωστές κουβέντες, αφενός για τον Λουκιανό (που τον επανέφερε στον χώρο της ε.φ.) κι αφετέρου ότι η επιστήμη της ε.φ. δεν χρειάζεται να είναι οπωσδήποτε θεμελιωμένη (γιατί τότε πού κολλάει το φαντασία), αλλά αρκεί η επιστημονικοφάνεια (στοιχειώδες, Γουώτσον!) Ο κ. Κουσουνέλος συνέχισε αναφερόμενος στο γεγονός ότι ε.φ. είναι το απρόοπτο, το αναστρέψιμο, αυτό που δεν περιμένεις και εκδήλωσε την απαισιοδοξία του ότι, μάλλον, φτάσαμε στο τέλος αυτού που λέμε σήμερα καθαρή ε.φ. Αναφέρθηκε κι αυτός στην κακή χρήση της ελληνικής γλώσσας, σε κακές, κάκιστες μεταφράσεις, σε κακούς επιμελητές εκδόσεων και διορθωτές μεταφράσεων, αναφέροντας συγκεκριμένα παραδείγματα με καυστικό τρόπο. Στο τέλος της ομιλίας του, ο Δημήτρης Αρβανίτης, μάλλον αγανακτισμένος, τον ρώτησε αν ήταν ο μεταφραστής του πρώτου τόμου του Ντιουν. Ο κ. Κουσουνέλος παραδέχτηκε ότι ήταν, πλην όμως αποτίναξε πάσα ευθύνη, αφήνοντας να φανεί ότι ο επιμελητής έκδοσης προέβη σε αρκετές φρικαλεότητες, εν αγνοία του.

Στη συνέχεια πήρε το λόγο και πάλι ο κ. Λάζος, σημειώνοντας ότι και στους ξένους συγγραφείς και στα ξένα βιβλία ε.φ. υπάρχουν καλά και κακά πράγματα. Έτσι και στην Ελλάδα. Προχώρησε αναφέροντας ότι σύντομα θα βγει το βιβλίο που ετοιμάζει μαζί με τον Ν. Θεοδώρου όπου θα βρίσκονται και τα 190 περίπου βιβλία ελληνικής ε.φ. που έχουν εκδοθεί ανά τους αιώνες των αιώνων, αμήν.

Τελικά, εγώ έμεινα με την απορία: ο Λουκιανός είναι ή δεν είναι ε.φ.;

Και μερικές σκέψεις του γράφοντος: Γιατί τα βραβεία Ικαρομένιππος να αποκλείουν εκ προοιμίου τα έργα που δημοσιεύονται σε φανζίν, όπου υπάρχουν και πολύ καλά διηγήματα; Δηλαδή πρέπει να είναι όλα νόμιμα και νομίμως εκδοθέντα ; ποιος είπε ότι το παράνομο ή το μη-νόμιμο δεν μπορεί να είναι καλύτερο; Καπνίστε μαριχουάνα, ρε! Πουλήστε τα παιδιά σας! Ζήτω ο πανζουρλισμός και η αναρχία! (Ωχ, μάνα μου... πάλι με πείραξε η φασολάδα που έφαγα το βράδυ. Ώρα να πάω για ύπνο).

Καλύτερα μυθιστορήματα

1. Η Φωτια Περπατα Μαζι Μου, Κωνστ. Ρωμοσιός (ΛΙΒΑΝΗΣ), 39 βαθμοί
2. Αιωνων Ονειρα , Σταύρος Μαντουφάρης (ΛΙΒΑΝΗΣ), 35 βαθμοί
3. Και η Σφιγγα Χαμογελασε , Ηρώ Γιαννοπούλου (ALIEN), 31 βαθμοί

Καλύτερα διηγήματα

1. Ο Επιβατης , Σταυρούλα Βεντούρι (Μεταλλικές Ιστορίες Φαντασίας και Τρόμου ΑΙΟΛΟΣ) , 48 βαθμοί
2. Νυχτομαχια, Ηλίας Τολιάδης (Μεταλ. Ιστ. Φ. & Τ.ΑΙΟΛΟΣ), 44 βαθμοί
3. Ονειρα, Δημήτρης Βανέλλης (Απαγορευμένος Πλανήτης Νο 5), 36 βαθμοί

Το Παραμυθι τησ Νεραϊδασ , Βασίλης Καρακίτσος (Μεταλλικές Ιστορίες Φαντασίας και Τρόμου ΑΙΟΛΟΣ) , 36 βαθμοί

Το βραβείο Ηρακλής για το μυθιστόρημα που ανέδειξε καλύτερα την ελληνική ιστορία - μυθολογία δόθηκε στον Κωνσταντίνο Ρωμοσιό.

Και μια αναδρομή στα δύο προηγούμενα χρόνια:

1995

Καλύτερα μυθιστορήματα:

1. Μεσσιανική Αυτοκρατορία (Κ. Ρωμοσιός).
2. Η Αρρώστια και το Λουλούδι του Λωτού (Διον. Καλαμβρέζος).

Καλύτερα διηγήματα:

1. Ηθοποιός (Μάκης Πανώριος).
2. Βλέπετε την εκπομπή Αμφιθέατρο (Δ. Καλαμβρέζος), και Τιμωρία (Κυρ. Αθανασιάδης), ισοψηφία.

Βραβείο καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα στην Ανθίππη Φιαμού για το μυθιστόρημά της Λαμπρά Φεγγάρια στον ποταμό της λησμονιάς.

Φανταστική Αργώ, για την προώθηση της ε.φ. στους Θαν. Μάργαρη και Ηλία Λιβάνη.

1996

Καλύτερα μυθιστορήματα

1. Υπερβορέα - Η πάλη με τις Σκιές (Μιχ. Αντωνόπουλος)
2. Ο Πλανήτης της Εκδίκησης (Διον. Παπαδόπουλος)
3. Μικροί Κόσμοι (Κυρ. Αθανασιάδης)

Καλύτερα διηγήματα

1. Τα παιδιά του Κρόνου (Θαν. Βέμπος)
2. Το Όπλο (Γ. Παυλίδης)
3. Το Γερονήσι (Δημ. Βανέλλης)

Βραβείο Ηρακλής στον Μ. Αντωνόπουλο.

Βραβείο Αργώ στο Star Channel και στον Γιώργο Μπαζίνα (Απαγορευμένος Πλανήτης).